Śledź nas na:



Konkurencja doskonała a monopol

Nieodzownym elementem funkcjonowania na rynku jest oczywiście konkurowanie poszczególnych podmiotów między sobą. Na rynku dochodzi do kumulacji określonego kapitału, a podmioty rywalizują o wielkość swojego udziału w tym "torcie". Uczestnicy gry rynkowej partycypują w ogólnej puli środków finansowych, które są skumulowane oraz starają się zwiększyć swój udział poprzez obniżenie ceny, lub redukcję kosztów wyprodukowania określonego dobra, co zmaksymalizuje zyski. Wśród modelów konkurencji wyróżnić możemy konkurecję doskonałą, oligopol oraz monopol. Każdy z tych modeli cechuje się różnym rozkładem udziałów w rynku dla pewnej liczby podmiotów.

Konkurencja doskonała jest formą konkurencji, która jest praktycznie niemożliwa do osiągnięcia. Wykorzystywana jest jedynie jako model, który pozwala badać pewne zjawiska oraz dokonywać ich oceny. Rynek, na którym działają podmioty w warunkach konkurencji doskonałej powinien się cechować kilkoma elementami. Po pierwsze, na rynku tym winno działać wielu sprzedających oraz kupujących, tak aby wpływ pojedynczego przedsiębiorcy był jak najmniejszy. Najistotniejsze jest to, że żaden z podmiotów nie ma wpływu bezpośredniego na cenę produktu na rynku i nie może jej nikomu dyktować.

Sam produkt, który jest obiektem transakcji powinien być w miarę identyczny, niezależnie od producenta który go stworzył. Na cenę produktu powinna wpływać przede wszystkim podaż lub ewentualne działania marketingowe, chociaż w modelu tym większą rolę odgrywa równowaga pomiędzy ilością towaru na rynku, a zapotrzebowaniem na niego. Rynek doskonały powinien cechować się także swobodą wejścia na rynek, jak również swobodą wyjścia podmiotu z określonego rynku. Rynek doskonale konkurencyjny nie ma żadnych barier prawnych, ani biurokratycznych, które utrudniały by partycypację podmiotu w rynku.

Podobnie ma się to do opuszczenia rynku, które powinno być w ramach tego modelu bezproblemowe. Dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych niezwykle istotne jest też podkreślenie roli informacji dotyczącej rynku, dostępności surowców oraz działań konkurencji. W przypadku konkurencji doskonałej, każdy z podmiotów rynkowych posiada identyczny dostęp do tego typu informacji, co sprawia że każdy z nich działa na bardzo podobnych zasadach. W tej sytuacji obserwuje się występowanie prostych relacji pomiędzy popytem oraz podażą oraz możliwe są do uwidocznienia elementarne relacje pomiędzy kosztami, a przychodami, co nie jest możliwe w sytuacji funkcjonowania na rynku typowym. W przypadku konkurencji doskonałej obserwuje się wyjątkową relację, w której występują zarówno nadwyżki dla konsumentów, jak i producentów- co wynika zwyczajnie z faktu, iż niektórzy konsumenci są w stanie zapłacić za niektóre produkty więcej, niż wynosi ich cena rynkowa.


 Najbardziej powszechną formą konkurencji w dzisiejszych czasach jest oligopol i chociaż zdarzają się sytuacje, w których na rynkach działają monopoliści, to najczęściej tego typu twory są ograniczane przez prawo, które winno przeciwdziałać powstawaniu szkodliwych dla rynku monopolów. Oligopol oznacza sytuację, w której na rynku znaczącą rolę odgrywa kilku graczy, którzy mogą produkować produkty o podobnym, bądź całkiem odmiennym charakterze. Podmioty tego typu kontrolują znaczącą część rynku i funkcjonują też na nieco odmiennych zasadach, gdyż w zależności od charakteru działalności oraz tworzonych produktów bariery wejścia na rynek mogą być zróżnicowane.

Cechą typową dla oligopolów jest bez wątpienia współzależność przedsiębiorców- jednym słowem każda akcja ze strony jednego z przedsiębiorców niesie za sobą reakcję konkurencji. Decyzje dotyczące produkcji, sprzedaży oraz marketingu powinny w tym przypadku uwzględniać możliwe działania konkurencji, która będzie się starała poprzez różne środki dokonać antycypacji pewnych działań poczynionych przez przedsiębiorcę. Analiza działań konkurencji jest bardzo trudnym zadaniem, które wymaga znajomości teorii gier oraz strategicznego myślenia. Konkurencja w ramach oligopolu opiera się przede wszystkim na maksymalizacji zysków.

Często udział procentowy w rynku nie jest tak bardzo istotny, jak możliwość podjęcia działań, które przyczynią się do zarobienia przez jednego z konkurentów dużych pieniędzy, co pozwoliłoby mu rozwinąć infrastrukturę i finalnie umocnić swoją pozycję na rynku. W ramach oligopolów mogą tworzyć się sojusze, które wynikają z zasady, iż ograniczenie konkurencji pozwala uniknąć dodatkowych kosztów i maksymalizować zyski.


Monopol jest w zasadzie brakiem konkurencji, który wynika z obecności tylko jednego gracza na rynku, który poprzez innowacyjność, przejęcia, lub zdobyte licencje zdobywa pozycję dominującą. Celem monopolisty jest przede wszystkim ugruntowanie swojej pozycji na rynku i stworzenie domeny, w której będzie on niezastąpiony i będzie mógł dalej działać w sposób dominujący na rynku. Kolejnym celem jest rozszerzenie swojej domeny oraz zdobycie szerszego grona konsumentów, głównie poprzez edukację oraz kampanie marketingowe.



Zobacz także